Fındık almak isteyen fiyatı yükseltecek

Ali Ekber YILDIRIM
Dünya Gazetesi tarım Yazarı
Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli'nin sosyal medyadan yaptığı açıklamaya göre, Toprak Mahsulleri Ofisi(TMO), daha önce 31 Aralık 2020'ye kadar alacağını duyurduğu kabuklu fındık alımını 30 Nisan 2021 tarihine kadar sürdürecek. Buna göre TMO, Giresun kalite kabuklu fındığın kilosunu 22.5 liradan, Levant kalite fındığı 22 liradan ve sivri kalite fındığı da 21 liradan alacak.
Üreticiler, ziraat odaları başkanları, bir süreden beri Toprak Mahsulleri Ofisi'nin fındık alım tarihini uzatmasını istiyordu. Fakat üreticilerin bir talebi daha var. Fiyatın da güncellenmesi.  Artık herkes dünya fiyatlarını dolar bazında hesaplıyor ve takip ediyor. Kabuklu fındık fiyatının en az 3 dolar olmasını isteyen üreticiler,  geçen sene Toprak Mahsulleri Ofisi'nin açtığı ihalede fındığın kilosunu 24 liradan satmasını hatırlatarak fiyatın güncellenerek en az 24 lira olmasını talep ediyor.
Konuyu Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürü Ahmet Güldal'a sorduk. Fındık alım süresinin uzatılmasının üreticiler tarafından çok olumlu karşılandığını belirten Güldal: "Biz 30 Nisan 2021'e kadar TMO olarak piyasadayız ve fındığı almaya hazırız. Bu, fındık üreticisi için bir güvencedir. Fındığını satamazsa, fiyat düşerse TMO olarak açıkladığımız fiyattan fındık almayı garanti ediyoruz. Şu anda bir fiyat güncellemesi yapmamız söz konusu değil. Ama üretici daha yüksek fiyatı bulursa fındığını satabilir. Satamazsa biz 30 Nisan'a kadar piyasadayız. Mart ayında karanfil sayımı yapılacağını da unutmamak gerekir. Gelecek sezon üretimi yüksek görünürse farklı bir durum ortaya çıkar, üretim düşük olursa farklı  bir tablo olur. Üreticinin bütün bu riskleri de dikkate alarak karar vermesi gerekir." dedi.
                                  Fındığı olan için TMO güvence oldu
Fındık piyasasında Toprak Mahsulleri Ofisi'nin yıl sonunda piyasadan çekilmesi ile fiyatın düşeceği tahmin ediliyordu. Yeni kararla alım süresinin uzatılması ile birlikte fiyat düşüşünü bekleyenler elbette hayal kırıklığına uğradı. Bu beklenti suya düştü. Mart ayında yapılacak 2021 ürünü ilk karanfil sayımı, yani ilk tahmine göre fındık piyasası yeniden şekillenecek. Fakat o tarihe kadar fındık ihtiyacı olan, ihracat taahhütlerini yerine getirmek isteyenler fındık almak için fiyatı yükseltmeleri gerekecek.
Üretici bu sene yaşanan koronavirüs salgını etkisiyle fındığı satmak için pek acele etmiyor. Anlaşılan para ihtiyacı da çok yok. İhtiyacı kadar fındığı satıyor sonra bekliyor. Neyi bekliyor? Fındık fiyatının yükselmesini. Fiyat yükselirse fındık satışı artar.
Daha önce de yazmıştık. Fındıkta da fiyatın artacağını bekleyen üretici elindeki ürünü satmıyor. Yıllarca ziraat odaları, diğer sivil toplum örgütleri üreticiye “fındığınızı pazara indirmeyin, bekletin” diye afişler bastırır köy kahvehanelerine asardı. Fındığı herkes aynı anda pazara getirmesin diye adeta yalvarırdı. Üretici dinlemezdi. İhtiyacı veya borcu olduğu için, çocuklarının okul masrafı, düğün masrafı ve daha birçok nedenden dolayı fındığı erkenden satardı. Bu nedenle hasat döneminde fiyat düşük olur, Ekim ayından sonra yükselmeye başlardı. Bu sene öyle olmadı. Üretici daha az miktarlarda fındık sattı. Çünkü pandemi nedeniyle okullar kapalı, düğünler büyük oranda yapılamadı. Tek ürüne bağımlı olanlar fındığını hasat etti depoya koydu. Seyahat kısıtları nedeniyle dışarı bile çıkamayanlar var.Yani para harcamaları kısıtlandı. Fiyat artacak beklentisi de eklenince fındık elde tutuluyor. Sadece üretici değil, fındığa bir anlamda para yatıranlar da elindeki fındığı satmaktan yana değil. "Satamazsam, nasıl olsa TMO alır" diye düşünülüyor.
                           TMO'ya da fındık gitmedi
Toprak Mahsulleri Ofisi'nin sezon başından bu yana 4 bin ton civarında fındık aldığı belirtiliyor. Üreticinin TMO'ya fındık satmaması açıklanan fiyatın etkisi ile piyasa fiyatının  daha iyi olması ile açıklanabilir. Zaman zaman fiyat düşüşü olduğunda üretici geri çekiliyor ve fındık satmıyor. Ayrıca söylendiği gibi rekoltenin de yüksek olmadığı anlaşılıyor. Üretici açıklanan rekolteye ve kendi üretimine bakıyor, ürünün az olduğunu ve fiyatın yükseleceğini bekliyor. Dolayısıyla tekrarlamakta yarar var. Fındık almak isteyen fiyatı yükselterek alabilir.
                    İhracatta düşüş var
Karadeniz Fındık ve Fındık mamulleri İhracatçılar Birliği verilerine göre, ihracat sezonunun 15. haftasında iç fındık ihracatı 90 bin 983 ton oldu. Bunun karşılığında  623 milyon dolar döviz girdisi sağlandı. geçen sezon aynı dönemde  151 bin 739 ton iç fındık ihracatı yapılmış ve 981 milyon dolar döviz elde edildi. Geçen sezona göre ihracat miktarının azalması sadece üreticinin fındık satmaması ile değerlendirilemez. Fındık hasadı bu yıl yaklaşık bir ay gecikti. Bunun etkisi de var. Sezonda bir aylık bir kayma var.
                   Tüketici pahalıya tüketiyor
Türkiye dünya fındık üretiminin yaklaşık yüzde 70'ini gerçekleştiriyor. Ancak fındığı da en pahalı tüketen ülkelerden birisi. Piyasada iç fındığın kilosu ortalama 80 liranın üzerinde. Yani 10 dolardan daha yüksek.Toprak Mahsulleri Ofisi'nin kendi satış noktalarında kilosunu 60 liradan sattığı kavrulmuş iç fındığı bir çok satıcı firma 45-50 liradan satıyor. Kuruyemiş tezgahlarında iç fındık 80 liranın üzerinde.
Özetle, fındık ülkemizin en önemli ihraç ürünü. Doğru politikalarla Türkiye, bu üründen daha büyük zenginlik üretebilir.