Psikolojik sağlamlığımızı nasıl güçlendirebiliriz

Denge klinikte psikolojik danışmanlık yapan ve CİSED (Cinsel Sağlık Enstitüsü Derneği) Ordu Şubesi Başkan Yardımcısı Psikolojik Danışman Merve Bingöl, psikolojik sağlamlığı güçlendirmek için neler yapılması gerektiğini anlattı.

“Psikolojik sağlamlık son zamanlarda adını sıkça duyduğumuz bir kavram. Peki nedir bu ‘psikolojik sağlamlık?’ Psikolojik sağlamlık, en temel anlamıyla bir kişinin güç durumların üstesinden başarıyla gelebilme ve bunlara uyum sağlama yeteneğidir. Psikolojik sağlamlığı yüksek olan bireylerin stres yaratan zor hayat koşullarıyla başa çıkmada, psikolojik sağlamlığı düşük olan bireylerden daha başarılı oldukları görülüyor. Bu da gösteriyor ki ne kadar zor yaşam olayıyla karşılaşırsak karşılaşalım asıl önemli olan bizim psikolojik dayanıklılığımızdır. Bunu bir hacıyatmaza da benzetebiliriz. Hacıyatmaz gibi çok kez iteklenip düşecek gibi olsak da bir şekilde buna çözüm bulup ayağa kalkıp toparlanmak gerekir.”
            Psikolojik sağlamlığın yüksek olan kişilerin anlaşılabileceğinin altını çizen Bingöl, “Hayata iyimser bakmak daha uzun bir ömür sağlıyor ve psikolojik sağlamlığı artırıyor. Hayatı iyi yönleriyle gören kişiler, durumu ne olursa olsun mutlu olmayı ve yaşamdan zevk almayı başarabiliyor.  Kendi hayatlarını yönetebilen kişiler daha özgür oluyor ve bu özgürlük alanı içinde daha mutlu oluyor. Diğer bir özellik ise kişilerarası olumlu ilişkiler kurulması. Olumlu ilişkiler kuran kişiler genellikle daha sevecen, saygılı, içten, esnek; olumsuz ilişkiler kuran kişiler ise genellikle eleştirel, kendini üstün gören, aşağılayıcı bireyler olarak karşımıza çıkıyor. Bu durumda doğal olarak olumsuz kişilerarası ilişkiler güç durumlara karşı direnci düşürüyor.  Bunların dışında mizah anlayışına sahip olma, empati, sorumluluk bilinci gibi kişisel faktörler de psikolojik sağlamlığı olumlu yönde etkiliyor.”
Sizce çocukluk yaşantılarımızın psikolojik sağlamlığımızın üzerindeki etkileri nelerdir? 
            “Çocukken görülen düşük sosyoekonomik düzey, fiziksel ve cinsel istismar, alkolik anne ve baba; yetişkin psikolojik sağlamlığını olumsuz yönde etkiliyor. Ayrıca ebeveynlerin boşanması, ebeveynlerden birinin veya her ikisinin ruh sağlığının bozuk olması yine psikolojik sağlamlığı olumsuz etkileyen sebepler arasında. Ebeveynler açısından değerlendirdiğimizde, özellikle annenin yoksunluğunun depresif duygu durumuna sebep olduğu ve bunun da yetişkinlikte psikolojik sağlamlığı olumsuz yönde etkilediği görülüyor. Bir başka sebep ise toplumsal yaşamda dışlanmak, toplumsal şiddete ve zorbalığa maruz kalmak. Araştırmalar toplumsal şiddete maruz kalan çocukların yetişkinlikte psikolojik sağlamlığının düşük olduğunu gösteriyor.
             Peki ya psikolojik sağlamlığı yüksek olan bir birey değilsek ya da çocukluğumuz pek de iyi geçmediyse ne yapacağız? Tabi ki oturup üzülmeyeceğiz. Şimdi psikolojik sağlamlığımızı yükseltmek için neler yapabiliriz onlara bakalım.
            Spor, egzersiz yapmak vücutta mutluluk sağlayıcı hormonların salınımını artırıyor. Bu da insanın olumlu duygu duruma sahip olmasını sağlıyor. Yani doğal bir antidepresan görevi görüyor diyebiliriz spor için. Spor sayesinde hem mutlu oluyorsunuz hem bedeniniz sağlıklı oluyor hem de doğal olarak psikolojik sağlamlığınızı yükseltmiş oluyorsunuz.”
            “Psikolojik sağlamlıkta sporla bağlantılı sayabileceğimiz bir konu da sağlımızı korumak. Sadece spora değil aynı zamanda ne yediğimize, içtiğimize, düzenli ve kaliteli uykuya, kişisel bakıma da önem vermek gerekiyor. Bütün bunlar; kaygıyı, stresi, depresyonu azaltmaya yardımcı oluyor ve psikolojik sağlamlık artıyor.”
            “Sizi seven ve halinizden anlayan insanların etrafınızda olması sizin zorluklar karşısında yalnız olmadığınızı hissettirir. Anlamlı ilişkiler kurduğunuz insanlarla duygularınızı ve düşüncelerinizi paylaşırsanız yalnızlık hissinden kurtulup psikolojik sağlamlığınızı olumlu yönde geliştirebilirsiniz. Sizi destekleyen insanlar, dayanıklılık konusunda her zaman büyük önem taşır.”
            “Hayatta bazen karşımıza bizi mutsuz edecek, strese sokacak durumlar oluşabilir. Önemli olan bu durumlarda hayattaki bazı olacakların bizim kontrolümüz dışında olduğunu fark etmek ve bunu kabul etmek. Sonrasında yapılması gereken bu durumdan çıkmak için çözüm yolları aramak ve bulmak. Daha sonra yapılması gereken ise bu kötü durumu değerlendirerek bundan pozitif sonuçlar çıkarmak. Hayata iyi yönleriyle bakan kişiler yukarıda da belirttiğim gibi hem daha uzun yaşıyor hem ruh sağlığı daha dayanıklı hale geliyor.”
            “Bazı insanlar durumları ve olayları olduğundan daha kötü görme eğilimindedir. Örneğin, diğer bütün derslerde başarılı ama sadece bir derste başarısız olan bir öğrenci “Ben çok başarısızım” diye düşünebilir. Ya da iş başvurusu reddedilen bir kişi “Bu benim için bir felaket” diyebilir. Bu iki örnekte hem olumsuz bir durumu büyütme hem de felaketleştirme var. Böyle durumlarda önemli olan tarafsız bir bakış açısıyla kendimizi değerlendirmeye çalışmak. Bir duruma objektif bakmak sizin stres yükünüzü azaltarak o duruma gerçekçi çözümler bulmanızı sağlar.”
            İbadet etmek ile psikolojik iyi oluş arasında olumlu yönde bir ilişki var. İbadet, gerilimi ve stresi azaltarak psikolojik sağlamlığı artırıyor. Meditasyon ise öz farkındalığı geliştiriyor ve aynı şekilde stresi azaltarak anksiyeteye karşı dayanıklılığı artırıyor.”
            “Eğer bir durumla başa çıkmakta zorlanıyorsanız ihtiyacınız olduğunda profesyonel yardım almaktan çekinmeyin. Bazı durumlarda kendi iç kaynaklarımız çözüme ulaşmaya yeterli olurken bazı durumlarda olmayabilir. Bazen zorlandığımızı, sıkıştığımızı hissedebiliriz. Böyle durumlarda bir uzmandan yardım alarak zihninizdeki karmaşadan kurtulabilirsiniz. “