Üç ayrı fındık fiyatı

Şinasi Kara/ Ekonomist
TMO, Levant Kalite fındığı, 50 randıman hesabıyla 52 liradan satın alıyor.  TMO fındığı çok inceliyor. Müstahsilden, dönüm hesabına göre alıyor. Parasını, 10-15 gün sonra ödüyor. 
En çok fındık satın alan şirket alım fiyatını 49 lira ilan etti.Ancak, sıradan vatandaşın bu şirkete fındık satması imkansız. Şirket aracıları kanalıyla fındık satın alıyor. Aracılar kar etme peşindeler. 44 lira üzerinden piyasa fiyatı oluştu.  TMO'ya fındık vermeyen vatandaş, kiloda 8 lira zarar ediyor.
Her yıl olduğu gibi bu yıl da fındık zararına satılıyor. Ancak, sürekli zararına işlem yapılmaz. Ekonomik kuraldır, zarar üretimi sonlandırır. Fındık üretimi de sonlanmaya doğru gidiyor.
Fındık piyasasını oluşturanlar, bindikleri dalı kestiklerini göremiyor. Nedeni ise, fındık üretimindeki perdeleyici unsurlardan kaynaklanıyor. Bunları aşağıdaki gibi sıralamak mümkün;
1. Fındık geliri, ikinci sıraya düştü. Bu düşme çok hızlı bir şekilde devam ediyor. Benim için asli geliri olan fındık, benim çocuklarım için  gelir anlamı taşımıyor. Onlar, fındık ile geçinme niyetinde değiller. Profesyonel anlamda fındık üretimi benim ile sonlanıyor. 
2. Köyler boşaldı. Nedeni, geçim sıkıntısından kaynaklanıyor. Fert başına Ordudaki fındık geliri yıllık 500 dolar civarında.  Hesap ortada. Ordu'da, ortalama 150 bin  ton fındık olur.  Kilosunu 2,5 dolara zor satıyoruz. 150 bin ton fınıdık 375 milyon dolar eder. Ordunun nüfusu 750 bin civarında olduğuna göre fert başına ortalama gelir 375/750 =  500 dolar dır.  Bir kişi, yılda 9000 lira ile Orduda geçimini sürdüremez. Aylık 5500 lira asgari ücret Ordulu için bulunmaz fırsat. İş bulan göçüyor. Köyler boşalıyor. 
3. Ücretler artıyor. Sanayileşen toplumda, emeğin verimi yüksek  olduğu için ücretler, tarımsal sektöre göre  yüksek olur. Sanayi işçisinin ücreti,  fındık tarlasına anında yansıyor. Fındık işçisi, üretimin neredeyse yarısını alıyor. Son yıllarda, üçte ikiye ulaştı. İlaç, gübre ve mazot giderleri her yıl artıyor. Fındığın üretim maliyeti yükseliyor.
4. Fınıdık piyasasında alım tekeli var.  Serbest piyasa sözde kalıyor. Alım tekeli kuranlar, fındık fiyatını ORTALAMA MALİYETE  kadar indiriyor. Ortalama Maliyet=Satış fiyatı olunca,  üretici kar edemiyor.
5. Fındık üretiminde Aile İşletmeciliği egemendir. Aile İşletmeleri, üretime katılan aile üyelerine ücret ödemez. Bu nedenle, fındık üreticileri gerçek maliyet hesabı yapmıyor. Düşük fiyattan ürünü satıyor. Ancak, toplum kabuk değiştiriyor.  Gurbetten, ailesine  yardıma gelenlerin masrafları var ve ödenmesi gerekiyor. 
6. Ordu'da iklim değişti. Benim çocukluğumda,  yağmur duasına çıkardık. Şimdilerde, yağmur yağmasın diye dua ediliyor. Yağmur, Florayı değiştirdi. Bahçeye bakılmadığı taktirde, iki yıl içerisinde bahçeleri tiken basıyor. Bakım giderleri her yıl artıyor.
7. Sürekli ısırgan ilacı kullanıldı. Kuşlar telef oldu. Doğal denge bozuldu. Yeni bir böcek türedi. Fındık dalına giriyor. Kışı dalda geçiriyor. İçeriden dalı kemiriyor. Ve ürüyor.  Mart ayında, daldan onlarca  çıkıyor. Bu böceği ilaç ile öldürmek mümkün değil. Kurtlu dalları kesmek ve anında yakmak  gerekiyor. Rakım 300  lere kadar her bahçede var. Sürekli daha yüksek rakıma doğru yayılıyor.  Böceğin girdiği dal, kuruyor.
Fındık üreticisinin geleceği parlak görünmüyor. Piyasa oyuncuları, işin farkında değiller. Fındık işini sonlandırmak için  katalizör (hızlandıran) işlevinde ısrar ediyorlar.