Bolaman Havzası Rehabilitasyon Projesi çalışmaları başladı

Orta Karadeniz’de Canik dağlarından kaynaklarını alarak Fatsa’da Karadeniz’e dökülen Bolaman Çayı’nın oluşturduğu “Bolaman Çayı Havzası” hem fiziki çevre hem de beşerî ve ekonomik çevre unsurları açısından farklı özeliklere sahip hidrografik bir havza ve coğrafi bir ünitedir.
Günümüzde havza sınırlarına göre Ordu’nun büyük bir bölümü (Aybastı, Çamaş, Çatalpınar, Fatsa, Gölköy, Gürgentepe, Kabataş, Korgan, kısmen Perşembe ve Ulubey) ile Tokat’ın bir bölümünü (Başçiftlik, Niksar, Reşadiye) kapsayan “Bolaman Çayı Havzası” her zaman ülkemizin gündeminde olmuş; bu kapsamda havzayı fiziksel, beşeri, ekonomik, kültürel ve tarihsel yönden tüm detayları ile inceleyen “Bolaman Çayı Havzasının Coğrafyası” isimli yaklaşık 500 sayfalık kitap, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumunun 29.07.2004 tarih ve 481/9 sayılı kararı çerçevesinde Türk Tarih Kurumu tarafından bastırılmıştır.
“Bolaman Havzası”, Ulusal Havza Yönetim Stratejisi ile belirlenen 25 havzadan biri olan “Doğu Karadeniz Havzası”nın 4 alt havzasından birisi olan “Ordu-Giresun Suları Alt Havzası” sınırları içinde kalmakta ve Ordu’nun büyük bir bölümü ile Tokat’ın bir bölümünü içine almaktadır.
Doğu Karadeniz Havzası için TUBİTAK tarafından 2013 yılında “Doğu Karadeniz Havzası Koruma Eylem Planı” hazırlanmıştır.
Bolaman Havzası’nda son zamanlarda artış görülen sel, heyelan, taşkın, doğal kaynak tahribatına çözüm oluşturmak ve havzayı bir bütün olarak değerlendirecek projeler hazırlamak için yürütülen çalışmalar, 2019 yılı Mayıs ayında Aybastı’da meydana gelen heyelanı takiben Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan tarafından verilen talimat çerçevesinde hızlanmış ve başta ormanlarımız olmak üzere tüm doğal kaynaklarımızın, su, ulaşım, tarım, çevre, turizm ve diğer tüm faktörlerin bir bütünlük içinde değerlendirileceği havza temelli projelendirme çalışmaları başlatılmıştır.
Bu çerçevede, 23 Temmuz 2019 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023), 4 Temmuz 2014 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Yüksek Planlama Kurulu kararı ile yürürlüğe giren Ulusal Havza Yönetim Stratejisi (2014-2023) ve 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 58. maddesinde belirlenen hedeflerle uyumlu şekilde, ilgili hazırlıkların ve projelendirmenin yapılması amacıyla çalışmalara başlanılmış ve  "Bolaman Çayı Rehabilitasyonu Etüt Projesi",  31 Aralık 2019 tarih ve 30995 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “2020 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu”na göre Orman Genel Müdürlüğü 2020 yılı yatırım projeleri arasında yer yer almıştır.
 Bunun devamında 12 Şubat 2020 tarihli ve 31037 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “2020 Yılı Yatırım Programının Kabulü ve Uygulanmasına Dair Cumhurbaşkanı Kararı ile gerekli ödeneği tahsis edilmiştir.
Diğer taraftan, Orman Genel Müdürlüğü ile Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ve Hazine ve Maliye Bakanlığının yaptığı görüşmeler sonucu, proje finansmanının Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası (Dünya Bankası) tarafından sağlanacak kalkınma kredisi ile karşılanması amacıyla, banka ile de yapılan görüşmeler sonrası, Dünya Bankasınca hazırlanan “Proje Kavram ve Bilgi Notu” Concept Project Information Document (PID) ve “Konsept Çevresel ve Sosyal Değerlendirme Özeti Notu” çerçevesinde, söz konusu proje için 300 milyon dolar kalkınma kredisi verilmesi hakkındaki banka yönetiminin kararı 7 Nisan 2020 tarihinde bankanın resmi internet sayfasında yayımlanmıştır.
Bu kapsamda 10 Ekim 2019 tarihli ve 30914 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan "2020-2022 Dönemi Yatırım Programı Hazırlıkları ile İlgili 2019/21 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi" ve ekindeki "2020-2022 Dönemi Yatırım Programı Hazırlama Rehberi" kapsamında havzanın rehabilitasyonunu bütünsel bir çerçevede ele alıp kalkınma ihtiyaçlarının belirleneceği Proje Fizibilite Etüdünün yapılması ve ayrıca Dünya Bankası standartlarına uygun şekilde, içinde oldukça farklı ve kapsamlı dokümanlarının yer aldığı "Çevresel ve Sosyal Değerlendirme Paket" in hazırlanması gerekmektedir.
Proje birçok kurumu ve ulusal-uluslararası mevzuatı ilgilendirdiği için koordinasyon ve hazırlık işlemleri zaman almış olmakta olup; sonuçta tarım, ormancılık, gıda güvenliği, doğal kaynak yönetimi gibi konularda Birleşmiş Milletlerin "ihtisas kurumu" olan ve ülkemizin 1948 yılından bu tarafa üyesi olduğu, 1982 yılında ülkemizde Ülke Temsilciliğinin açıldığı ve ayrıca 6 Aralık 2008 tarih ve 27076 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti İle Birleşmiş Milletler (BM) Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) Arasında FAO Orta Asya Alt Bölge Ofisi Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun” ve bilahare 24 Haziran 2016 tarihli ve 29752 sayılı Resmî Gazete yayımlanan “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ve Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Arasında GTÖ Orta Asya Alt Bölge Ofisine Dair Anlaşmaya Yönelik GTÖ Orta Asya Alt Bölge Ofisinin Güçlendirilmesi Konulu Tamamlayıcı Anlaşmanın Onaylanması Hakkında Karar” çerçevesinde ülkemizde faaliyette bulunan, ayrıca ülkemize ilaveten Orta Asya ülkeleri de mesuliyet alanında bulunan BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ile Orman Genel Müdürlüğünün ilgili mevzuat çerçevesinde,  30 Haziran 2020 tarihinde Tek Taraflı Güven Fonu  (Unilateral Trust Fund- UTF) Sözleşmesi imzalanarak, ilgili "Fizibilite Etüdü" ve "Çevresel ve Sosyal Paket"in FAO tarafından yapılması kararlaştırılmıştır.
Bu çerçevede ülkemizde ve ülkemizin bilgi ve tecrübelerinin Orta Asya ülkelerine aktarılması amacıyla ilgili ülkelerde, arazi bozunumunun engellenmesi ile bozkır ekosistemlerinde sürdürülebilir tarım yapılmasından sürdürülebilir arazi yönetimi ve çevre dostu tarım yapılmasına, sürdürülebilir balıkçılık ve su ürünleri kapasitesinin genişletilmesinden gıda atık ve israfın azaltılması ile tarımda E-Ticaretin geliştirilmesi ve Karadeniz ve Orta Asya Bölgelerinde tarım, orman ile gıda güvenliğine dair bölgesel iş birliğinin geliştirilmesine, ülkemizin tarım ve gıda sisteminin iklim değişikliğine uyum ile 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarına (SKA)  ulaşmasında kapsamlı bir proje portföye sahip olan FAO, Orman Genel Müdürlüğü koordinasyonunda, ilgili tüm kamu kurum ve kuruluşlarıyla yoğun bir iş birliği içerisinde, Bolaman Havza Rehabilitasyon Projesi etüt çalışmalarını başlamıştır.
Bu hazırlıklar çerçevesinde; arazi incelemesi, projeden etkilenen taraflarla görüşülmesi, projenin geneli ve alt projeler konusunda tarafların bilgilendirilmesi, görüş ve önerilenin alınması ve neticede tüm tarafların mümkün olduğunca mutabık kaldığı, muhtemel şikâyetlerin olabildiğince minimize edildiği hedeflerle yola çıkılmasını sağlamak için 13-17 Temmuz 2020 tarihlerinde Ordu'ya bir Saha İnceleme Programı başlatılmıştır.
Programa Ankara’dan bu projede görevli FAO uzmanları, projenin uygulayıcı kurumları olan Tarım ve Orman Bakanlığı ile Ulaştırma ve Alt Yapı Bakanlığı temsilcileri katılmaktadır.
Program kapsamında 13 Temmuz 2020 Pazartesi günü öğleye kadar Ordu Valiliği ve Büyükşehir Belediye Başkanlığı ziyaret edilecek, öğleden sonra ise Valilik Toplantı Salonu’nda bakanlıkların ve diğer kamu kurumlarının Ordu’daki yetkilileri ile bir araya gelinecektir.
14 Temmuz 2020 Salı günü öğleye kadar sivil toplum kuruluşları ve özel sektör, öğleden sonra havzadaki belediye başkanları ve kaymakamlıklar ile görüşülecektir.
15 Temmuz 2020 Çarşamba ve 16 Temmuz 2020 Perşembe günleri ise arazi incelemesi yapılacak, doğrudan ilgili vatandaşlar ile görüşülecektir.
17 Temmuz 2020 Cuma günü Tarım ve Orman Bakanı Dr. Bekir Pakdemirli’nin de katılım sağlaması beklenen program ile elde edilen bulgular kamuoyu ile paylaşılacaktır.