Basit bir hesap yapalım;
Ordu vilayetinde, her yıl 120 bin ile 180 bin ton arasında, fındık üretiliyor. Kilosu maksimum 3 dolar civarında satılıyor. Kurdaki artış nedeniyle, şu anda fındığın kilosu 2,5 dolar seviyesine düştü.
Üretimi medyan hesaplayalım. Ordu medyan hesabına göre 140 bin ton yıla fındık üretir. 2,5 dolardan 350 milyon dolar ortalama gelir elde eder. Ordu nüfusu, 750 bin civarında. Fındıktan, kişi başına Orduda yaşayanlara tekabül eden gelir, 350.000.000/750.000= 480 dolar dır.
Türkiye’nin kişi başına gelir ortalaması 9 000 dolar civarında. Ordu halkı sadece fındık gelirine kalmış olsa, Türkiye ortalamasının 18 de biri kadar gelir elde ediyor.
Kişi başına yılda 480 dolar ile bir insanın, bir yıl geçinmesi mümkün değil. Günde bir buçuk dolar, Afganistan’dan daha düşük bir gelir seviyesidir. Gerçekten bu gelir çok az. Müstemleke ülkelerinde dahi, kişi başına gelir 1000 doların üzerinde seyrediyor.
Neden fındık bu hale geldi?
Birinci ve önemli neden 1983 yılında çıkarılan Fındık dikim alanlarının kısıtlanmasına dair yasanın uygulanmıyor olmasıdır. Yasa, ovalarda fındık üretimini yasaklıyordu. Bu gün en çok fındık, Sakarya ve Düzce Ovalarında üretiliyor
İkinci neden, Devletin fındığa sahip çıkmamasından kaynaklanıyor. Devlet fındıkta destekleme alım yapıyor. Normal koşullarda, piyasa fiyatının destek fiyatının üzerinde olması lazım. Türkiye’de tam tersi gerçekleşiyor. Nedeni ise, destekleme alımın hakkıyla yapılmamasından kaynaklanıyor. TMO destekleme alımı yapıyor. Ama müstahsil öyle zorluklar ile karşılaşıyor ki, fındığı tüccara satmak zorunda kalıyor. Formaliteler o kadar çok ki, üretici canından beziyor. ÇKS belgesi, internetten randevu, çürük olmayacak, yaş olmayacak... Vs. Amaç fındığı desteklemek değil. Amaç, alıyormuş gibi yapıp, vatandaşı bezdirmek. Bunu beceriyorlar.
Üçüncüsü, Ordulu için fındık yan gelire dönüştü. Vatandaş fındıktan ümidi kestiği için göç ediyor. Ordu dışında yaşayan Ordulu sayısı, Ordu nüfusunun iki misline yaklaştığı tahmin ediliyor. En çok İstanbul’da Ordulu yaşıyor. Almanya, Rusya ve Japonya’da nasibini arayan Ordulu var.
Dördüncüsü, Fındık alım tekeli kuran uluslararası tacirlerdir. Fındık borsası Hamburg’da kuruluyor. Fiyatı da Hamburg’da belirleniyor. Fındık, altın gibi bir ürün. Çikolata ve pastacılık sanayinin olmaz ise olmazı. Bunu bilen sanayiciler ve borsacılar, alım tekeli yoluyla fındık fiyatını ortalama maliyetlere kadar düşürüyor. Tam bir sömürge düzeni kurulmuş. Bozulamıyor.
Beşincisi, miras yoluyla tarlalar bölündü. Küçülmüş arazilerde verim hızla düştü. Bahçeler tam bakılamıyor. Gübre fiyatları el yakıyor. Üretimdeki azalma durdurulamıyor.
Ordulu bir fındık esnafı çıkıp da ''arkadaş ne yapıyoruz'' demiyor. Onlar da Avrupa’daki tacirler gibi ''vur abalıya'' siyaseti uyguluyor.
Ordu’da fındık üretimi, son günlerini yaşıyor.
Şinasi KARA-Ekonomist
Fındıkçının işi zor
Yayınlanma :
31.10.2021 23:50
Güncelleme :
31.10.2021 23:50
Yorum Yazma Kuralları
Lütfen yorum yaparken veya bir yorumu yanıtlarken aşağıda yer alan yorum yazma kurallarına dikkat ediniz.
Türkiye Cumhuriyeti yasalarına aykırı, suç veya suçluyu övme amaçlı yorumlar yapmayınız.
Küfür, argo, hakaret içerikli, nefret uyandıracak veya nefreti körükleyecek yorumlar yapmayınız.
Irkçı, cinsiyetçi, kişilik haklarını zedeleyen, taciz amaçlı veya saldırgan ifadeler kullanmayınız.
Türkçe imla kurallarına ve noktalama işaretlerine uygun cümleler kurmaya özen gösteriniz.
Yorumunuzu tamamı büyük harflerden oluşacak şekilde yazmayınız.
Gizli veya açık biçimde reklam, tanıtım amaçlı yorumlar yapmayınız.
Kendinizin veya bir başkasının kişisel bilgilerini paylaşmayınız.
Yorumlarınızın hukuki sorumluluğunu üstlendiğinizi, talep edilmesi halinde bilgilerinizin yetkili makamlarla paylaşılacağını unutmayınız.
Yorumlar
Kalan Karakter: